Categorie: CDA

Zo langzamerhand is iedereen weer terug (of bijna terug) van vakantie. Ook voor mij zit het er weer op. Terug in Nederland heb ik overigens nog wel een paar redelijk rustige weken gehad, maar nu loopt de agenda langzamerhand toch weer vol.

In de vrije tijd die ik vooral in de avonduren had kreeg ik de kans om een aantal verkiezingsdebatten aan te horen. Zo ook gisteren, het debat tussen Rutte, Roemer, Samsom en Wilders. Ik moet eerlijk zeggen dat -zodra het over gezondheidszorg gaat- ik tot nu toe nog geen enkele partij (zelfs mijn eigen CDA niet) een echte oplossing voor de stijgende zorgkosten heb horen aandragen. De teneur is dat ‘links’ vooral wil snijden in de bureaucratie (maar hoe dat dan concreet moet, daar hoor ik niemand over) en dat ‘rechts’ het vooral zoekt in het snijden in voorzieningen, zoals bijvoorbeeld de VVD die wil snijden in de thuiszorg. Ook dat lijkt me een heilloze weg, omdat er nu eenmaal mensen zijn die deze zorg hard nodig hebben en die echt niet zomaar zelf kunnen bekostigen.

Ik heb wel eens gezegd: “Kom nou toch eens naar Huizen”. Wij hebben hier in Huizen een manier gevonden om met zorg en ondersteuning van mensen om te gaan, die aansluit bij de behoeften van mensen, maar toch kostenverlagend werkt. En die werkwijze wordt ook nog eens door alle partijen, van links tot rechts, gesteund.

En ja hoor, eindelijk kwam er vandaag een kamerlid naar Huizen om te zien hoe wij dat hier in Huizen toch fiksen. Pieter Omtzigt (CDA) heeft zich uitgebreid laten informeren over het Huizer WMO beleid. Hij is geen zorgspecialist, maar wel een financieel specialist die overigens tijdens het bezoek liet blijken goed op de hoogte te zijn van de pijnpunten in de zorg. Ik hoop dat hij zijn collega’s in de Tweede Kamer nog een beetje bij kan praten voor het op verkiezingen en formeren aankomt.

Wat doen we in Huizen anders? In de kern ligt het antwoord in het feit dat wij niet bezuinigen op voorzieningen. In Huizen dus geen bezuiniging op maatschappelijk werk, op trapliften, op sportrolstoelen, op mantelzorgondersteuning. Niets van dit al en dat is ook helemaal niet nodig! Wij luisteren naar de vraag die burgers hebben. We noemen dit ‘vraagsturing’, wat wil zeggen, dat mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben, zelf het beste kunnen overzien of en tot hoever zij dit zelf kunnen regelen waar ze  ondersteuning vanuit de overheid bij nodig hebben. Is dat dan ‘u vraagt, wij draaien?’ is dan onmiddelijk de reactie. Waarop ik steevast antwoord: ‘Ja. En dat is veel voordeliger dan wat we nu doen, namelijk al draaien voor er een reële vraag is’. Immers, het aanbod schept vaak de vraag. Zo is het in de economie. Zo is het ook in de gezondheidszorg. In Huizen is de vraag -en dus niet het aanbod- bepalend. Samen met de burger de beste oplossing zoeken, daar gaat het om.

Toen we dit gingen doen, had niemand daar bezwaar tegen. ‘Wij werken al lang vraaggestuurd’ lieten tal van instellingen ons weten. Maar toen we het ook ‘vraagvolgend’ gingen financieren veranderde die houding wel enigszins. We betalen inmiddels geen subsidies meer aan instellingen voor dienstverlening aan burgers, maar betalen wel pér geval keurig alles wat de burger echt nodig heeft en wat hij/zij niet zelf kan organiseren. De omzetten van zorg- en welzijnsinstellingen liepen drastisch terug, maar de tevredenheid van onze burgers ging met sprongen vooruit. Dit hoeft niet alleen in Huizen zo te zijn, maar dit kan in heel Nederland. Het CDA heeft vraagvolgende financiering dus ook voorgesteld voor de hele AWBZ en wat mij betreft moeten we in de campagne dit uitgangspunt ook veel beter aan Nederland uitleggen. Doen wat nodig is (en dus niet waar we recht op hebben), wie wil dat nou niet? Niemand wil toch in ons welvarende land bezuinigen op noodzakelijke zorg? Kom op politici! Wees helder in hoe we in Nederland de stijgende zorgkosten gaan aanpakken. En wie zoekt naar een voorbeeld van hoe het ook kan: wees welkom in Huizen!

Heel blij ben ik dat het CDA congres afgelopen zaterdag de resolutie heeft gesteund die oproept tot het wijzigen van het beslissysteem in de wet op de orgaandonatie.

In de toelichting op het afwijkende standpunt van het bestuur van het CDA zei Mirjam Sterk: “de overheid gaat niet over uw organen”. Die opmerking ging mij door merg en been. Natuurlijk gaat de overheid daar niet over en dat weet Mirjam Sterk ook best wel. Waar de overheid wel over gaat, is het wettelijke beslissysteem voor orgaandonatie. Nu is het zo, dat de meeste Nederlanders zich niet laten registreren. Als dan het moment daar is dat iemand orgaandonor zou kunnen zijn, weet de familie vaak niet wat de overledene zou hebben gewild en wordt meestal door de familie besloten om niet voor  orgaandonatie te kiezen. Heel begrijpelijk, want het is een emotionele keuze, op een heel moeilijk moment.

Het actief donorregistratiesysteem (ADR) waar door het CDA congres voor is gekozen dwingt mensen niet om orgaandonor te zijn. Integendeel. Het dwingt mensen wél om een beslissing te nemen. Die beslissing bij leven wordt na het overlijden altijd gerespecteerd. Bijkomend voordeel is dat ook nabestaanden dan weten wat de wens van de overledene was.

Veelal -zo blijkt ook uit onderzoek- blijft donorregistratie achter uit onverschilligheid of omdat mensen er liever niet over na willen denken.  Bij een ADR systeem is het zo dat, als iemand na herhaalde oproepen niet tot registratie overgaat, hij of zij geacht wordt donor te zijn. Dat is een logische gedachte, want als je het echt niet wilt, dan is het niet zo lastig om dat te laten registreren. Je hebt dan ook de garantie dat je na het overlijden ook geen orgaandonor bent, zelfs niet als familieleden er anders over denken. Overigens heeft iedereen een heel leven de tijd om desgewenst op een eerder genomen besluit terug te keren. Maximale zelfbeschikking dus, maar wel in een solidair systeem.

De overheid gaat niet over organen. Maar de overheid mag wel aan mensen vragen om, vanwege de grote maatschappelijke problematiek van het tekort aan orgaandonoren, tenminste uit te spreken welke keuze zij maken.

Ik zie het besluit van het CDA congres als een enorme steun in de rug voor al die honderden mensen die op de wachtlijst staan voor orgaandonatie. Op dit moment overlijden jaarlijks nog steeds ruim tweehonderd vaak nog jonge mensen terwijl ze op de wachtlijst stonden voor een donororgaan, omdat voor hen niet tijdig een donororgaan beschikbaar was.

Dank CDA-ers voor de getoonde solidariteit met deze groep mensen. Ik ben er trots op om bij dit CDA te horen!

In de afgelopen week werd ik door een psychiater gewezen op een wel heel vreemde passage uit het regeerakkoord VVD-CDA.

“De eigen bijdragen in de eerste lijn-ggz worden verhoogd en voor de tweede lijn-ggz wordt een eigen bijdrage ingevoerd”.

 Om eerlijk te zijn heb ik daar bij de totstandkoming van het regeerakkoord echt overheen gelezen. Ik heb mijn twijfels bij het eigen bijdragesysteem voor kostenbeheersing in de zorg, omdat de kosten in de zorg mijns inziens niet stijgen door de vraag, maar door een ongebreideld uitbreiden van het aanbod, ook als daar bij de betrokkenen helemaal geen behoefte aan is.

Ik ben wel een voorstander van inkomensafhankelijke eigen bijdragen. Dat sluit aan bij mijn overtuiging dat mensen in principe zelf verantwoordelijk zijn voor hun gezondheid en hun welzijn en dus ook –voor zover dat in hun vermogen ligt-  daar zelf financieel in voorzien. Pas als dat niet mogelijk is, komt hulp vanuit de overheid in beeld. “Gespreide verantwoordelijkheid waar het kan, solidariteit waar het moet” noemen we dat.

 Het bijzondere hier is echter, dat de eigen bijdrage alleen in de GGZ wordt toegepast. Er wordt dus een verschil gemaakt  tussen mensen met een aandoening van de hersenfuncties en mensen met een aandoening in andere lichamelijke functies. De minister zou volgens de betreffende psychiater het beleid hebben verdedigd met een uitspraak dat “mensen eerst meer moeten zoeken naar hulp in de eigen omgeving”. In het algemeen kan ik deze mening delen, maar dit argument schiet om meerdere  redenen tekort voor mensen met een psychiatrische aandoening.

 Ten eerste, de problematiek die psychiaters in de regel behandelen zijn geen kleine klachten, maar ernstige depressies, manisch depressiviteit, schizofrenie, dan wel andere ernstige verstoringen in hersenfuncties die zich uiten in stoornissen in denken, voelen of gedrag. Deze stoornissen zijn niet op te lossen met ‘praten’ met de buurman of buurvrouw.

 Ten tweede leert de ervaring dat de drempel om naar een psychiater te gaan erg hoog is. Immers, als bekend is dat je onder behandeling van een psychiater bent (geweest), verlaagt dat toch de kansen op een baan en zelfs op vriendschappen. Er is nu eenmaal helaas nog veel onbegrip en negatieve beeldvorming rond mensen met een psychiatrische aandoening in onze maatschappij.

 Ten derde is een gevolg van een ernstige psychiatrische aandoening vaak ook dat mensen maatschappelijk minder goed functioneren. In veel gevallen uit zich dit onder meer in een laag inkomen of in schuldenproblematiek. Daarbij opgeteld dat deze mensen ook niet altijd een goed beeld hebben van de ernst van de eigen aandoening, is de kans groot dat men zich vanwege de kosten gaat afsluiten voor behandeling. Los van de gevolgen die dit voor de betrokkene heeft, vergroten we hiermee overigens ook een bredere maatschappelijke problematiek, met alle kosten (voor o.a. gemeenten en politie) die dat weer met zich meebrengt.

 Ik vind het dan ook echt heel erg fout dat nu juist de mensen met een psychiatrische aandoening kennelijk minder serieus worden genomen dan mensen met een ‘aantoonbaar’ lichamelijk defect. Natuurlijk is dit onkunde, maar ik vind het ook een respectloze opvatting die volstrekt haaks staat op de ernst en de omvang van het lijden van deze mensen en dat van hun naasten. Het ventileren van deze opvatting door nota bene onze eigen overheid is overigens ook -vanuit een maatschappelijke context gezien, waar we nu juist proberen om betrokkenheid bij deelname van GGZ cliënten aan de samenleving te vergroten- niet zonder risico’s.  

 Ik heb de betreffende psychiater dan ook beloofd om in mijn netwerk  duidelijk maken dat deze eenzijdige maatregel voor mensen met psychiatrische aandoeningen écht onverstandig is en ook zeker niet past bij ons christen democratisch uitgangspunt dat we er als overheid moeten zijn voor alle burgers die op eigen kracht hun deelname aan de samenleving niet kunnen organiseren, ongeacht de (medische) reden daarvan. 

 Eigen bijdragen in de zorg zijn goed te onderbouwen, maar dan inkomensafhankelijk en zeker niet alleen ten koste van een doelgroep waarvan we nu al weten dat zij zich toch niet zullen verweren!

In Huizen hebben we al jaren een innovatief beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Als ik dit beleid aan gewone mensen uitleg, begrijpen ze vaak niet wat er zo innovatief aan is. “Vraaggestuurd”, dus ondersteuning bieden op basis van wat mensen zelf vinden dat zij écht nodig hebben en op een manier zoals zij het graag zouden willen, dat klinkt toch eigenlijk heel gewoon?

De mensen die het betreft weten wel beter. Als je door ziekte of beperkingen afhankelijk bent geworden van hulpmiddelen of van ondersteuning of zorg door anderen, dan ervaar je dagelijks aan den lijve hoe weinig “vraaggestuurd” zorg en welzijn in ons land geregeld zijn. Veel voorzieningen passen totaal niet bij wat mensen daadwerkelijk nodig hebben, maar worden gebruikt vanwege gebrek aan beter. En wat wel nodig of gewenst is, dat is er vaak gewoonweg niet. Ik kan daar -uit mijn eigen praktijk als wethouder- tal van voorbeelden van geven.

In Huizen zijn we het daarom anders gaan doen. We gaan dus uit van “vraagsturing”. De kern is dat we de regie over de vraag hoe iemand zijn of haar eigen leven wil inrichten hebben neergelegd bij de betrokkene zelf, óók als daarbij ondersteuning van anderen nodig is. Niet de (gemeentelijke) overheid bepaalt wat nodig is. Ook niet de professional. Ook niet een ‘indicatie-orgaan’. Maar uitsluitend de betrokkene zelf. Mocht datgene wat nodig is er simpelweg niet zijn, dan moet de (gemeentelijke) overheid ervoor zorgen dat het er komt.

Vraagsturing is niet: “U vraagt, wij draaien”. Het is veel meer “samen de beste oplossing zoeken”. Dan sta je als overheid en burger naast elkaar, niet tegenover elkaar. Dan neem je ook beiden je verantwoordelijkheid. Inherent daaraan is dus, dat de betrokken burger zelf ook aangeeft wat hij of zij op eigen kracht kan doen, al dan niet met behulp van de eigen sociale omgeving. Als dit niet voldoende is, dan geeft de betrokkene ook zelf aan waar en welke professionele ondersteuning nodig is. En als overheid sta je er dan natuurlijk voor in, dat die passende ondersteuning er komt. 

 Als ik nu de landelijke discussies volg, dan denk ik: “Kom nou eens in Huizen kijken”. Natuurlijk moet er bezuinigd worden, óók in de zorg en óók in de maatschappelijke ondersteuning. Als we dat niet doen, dan houden we op de langere termijn de zorg en de ondersteuning niet meer betaalbaar voor de mensen die dat écht nodig hebben. Dat zou pas echt asociaal zijn. Maar we moeten niet de fout maken die we -bijna als reflex- altijd maken als we gaan bezuinigen, namelijk met de botte bijl voorzieningen wegsaneren.

Hoe dan wel?

Laten we -óók in de AWBZ- een kanteling maken van aanbodsturing naar vraagsturing. Maar dan ook een echte kanteling, dus rigoureus! Geen voorzieningen blijven financieren, maar de vraag gaan  financieren. Dat kan door middel van een PGB, maar het kan ook, zoals we dat in Huizen doen, klantvolgend. Ik pleit dus voor een veel meer op de individu toegespitste aanpak op de terreinen van zorg en welzijn. Als we dat in Nederland gewoon gaan doen, dus óók in de AWBZ, dan gaan we hetzelfde zien als wat in Huizen is gebeurd:

1.) Gebleken is dat veel meer mensen dan wij aanvankelijk dachten in staat zijn om hun leven op eigen kracht te regelen, zonder daar persé door de overheid gefinancierde hulp bij nodig te hebben;

2.) Maar voor iedereen die daarbij wél door de overheid gefinancierde zorg of ondersteuning  nodig heeft, wordt die zorg of ondersteuning dan ook wel gegarandeerd ! (al dan niet met een PGB);

3.) Voorkomen wordt dat mensen die de eigen zorg of ondersteuning prima zelf kunnen regelen toch een beroep doen op (overheids)voorzieningen;

4.) Voorkomen wordt dat voorzieningen, soms met de beste bedoelingen, constant maar uitdijen of toenemen, terwijl de toegevoegde waarde voor mensen die daarvan gebruik maken nihil is.

 De invoering van vraagsturing leidt in Huizen inmiddels al tot een beter passende zorg en ondersteuning voor onze burgers, maar levert tegelijkertijd ook behoorlijke bezuinigingen op, door tal van zaken niet meer te bekostigen, omdat er simpelweg geen vraag naar blijkt te zijn. Dat noemen we in Huizen: sociaal bezuinigen!

In de afgelopen week is bekend geworden dat het CDA een strategisch beraad heeft gevormd, dat mee moet gaan denken over de strategische koers van het CDA. Door CDA voorzitter Ruth Peetoom ben ik enige tijd geleden benaderd om deel te nemen aan het strategisch beraad. Zij deed dit, nadat zij mij in den Haag een toespraak had horen houden voor de bestuurdersvereniging van het CDA, waarin ik mijn visie op zorg en ondersteuning naar voren heb gebracht in relatie tot de situaties die ik meemaak in mijn dagelijkse praktijk als wethouder. Een visie, die mijns inziens naadloos aansluit bij datgene waar het CDA altijd voor heeft gestaan: de menselijke maat! Ik ben dan ook zeer vereerd dat aan mij gevraagd is om aan het strategisch beraad bij te dragen. Ik zie het ook als een grote verantwoordelijkheid.  Het zal niemand verrassen dat ik de visie die ik heb op passende zorg en ondersteuning voor mensen die dat nodig hebben, ook buiten Huizen, stevig zal inbrengen.

We mogen als CDA mijns inziens nooit(!) meegaan in kille saneringen in de zorg en in de ondersteuning van mensen. Dat staat haaks op onze uitgangspunten, op ons mensbeeld, op wie wij zijn en op wie wij willen zijn voor anderen! Wij moeten er daarentegen pal voor staan, dat zorg en ondersteuning voor mensen die dat nodig hebben beschikbaar is en beschikbaar blijft. En dan niet magertjes en schraal, maar aansluitend bij de wens van veel mensen om hun levensloop, ondanks ziekte of beperkingen, op een waardige manier voort te kunnen zetten.

 Ik ben ervan overtuigd dat dit kan. Oók binnen het huidige beperkte beschikbare budget. En óók binnen de huidige coalitie. Maar het vraagt wel om visie én daadkracht om deze omslag in ons land te maken.